Grijs

Het was een grijze dag. Deze week was het grijs en eigenlijk heb ik de zon deze maand nog niet gezien. Donkere dagen voor kerst. Misschien dat de zon de komende dagen doorbreekt.

Gisteren is de lockdown afgekondigd. Met onmiddellijke ingang. We waren nog even wat bloemen aan het halen bij de plaatselijke bloemist. De winkel was vol met allemaal kerstspullen en prachtige boeketten. Waar normaal één persoon de zaak draait, stonden ze nu met z’n drieën. En dat zou de hele week zo blijven. Ook achter was er nog een hele voorraad om de komende week van de hand te doen. Tot de lockdown.

Wat moet je met die bloemen en wat moet je met die vis die in het item van het 8 uur journaal nog geleverd moet worden aan de restaurants die niet meer open gaan. En de restauranthouders, die hadden ingezet op een kerstbrunch in plaats van op een kerstdiner, kunnen hun inkomsten ook op hun buik schrijven. Sommigen krijgen nog subsidie van de overheid, maar anderen ook weer niet, zoals ZZP’ers als Marijn de Vries. En ik vrees ook het ergste voor onze bloemist.

Maar wat moet je wanneer je de ene keer dit bericht moet verwerken en de andere keer een ander bericht. Niet iedereen kan begrijpen dat modellen niet absoluut zijn en dat management een afweging is van risico’s en dat elke manager er een keer naast kan zitten. Zelfs ik, die in feite nergens last van heeft, wordt er een beetje depressief van zo’n kwakkelend virus dat dan weer rent en vliegt en dan weer onder controle lijkt.

En dan hoor ik in het journaal ook nog dat Ed van Thijn is overleden. De man praatte zo langzaam…. Maar wat hij zei, sneed hout. Hij was voor mij een icoon uit de jaren zeventig van de vorige eeuw. Ik volgde de politiek nauwgezet, was een fan van het kabinet Den Uyl en geloofde in de maakbaarheid van de samenleving. Ook al ging het met kleine stapjes, maar het ging gebeuren: De wereld zou beter worden. Lees hier het In Memoriam van de PvdA.

En ik geloof daar heilig in. Ik ben een eindeloze optimist. De zon gaat schijnen. Overmorgen worden de dagen langer. De corona lockdown duurt zeker langer dan 14 januari en de Belgen die vandaag nog boodschappen konden doen, zullen er ook aan moeten geloven, maar de lockdown duurt korter dan de vorige.

Ondertussen: Zorg goed voor elkaar en voor de stad. En dat geld niet alleen voor Amsterdammers. (zie blog van 24 maart 2020)

19 december 2021

Hiddensee

Twee keer was ik op Hiddensee. De eerste keer met een groep mensen uit Sneek en uit Stralsund. Het was nog in de tijd van de DDR. We gingen met de boot. Voor de mensen in Stralsund was Hiddensee een plek waar ze ‘een soort’ vrijuit konden praten. Daar was het mogelijk te praten zonder dat ze afgeluisterd werden. Althans dat risico namen ze. De muur was nog niet gevallen en de mensen in Stralsund droomden van het vrije westen. Sommigen namen het risico te vluchten, anderen zochten de vrijheid in een volkstuincomplex en in de kerk. Maar de kerk was ook niet betrouwbaar. Overal moesten ze uitkijken. Het was in de tijd dat Nederlandse kerken verbinding zochten met kerken in de DDR. De mensen hier werden handlangers van de communisten genoemd. De mensen daar verraders van de communisten. Het was een verwarrende tijd met de dreiging van een nucleaire oorlog. En daar liepen we op het strand van Hiddensee, door de nog niet geplaveide zandpaden in de dorpen. En daar was het plaatselijke museum met muziek van Nina Hagen.

De vrijheid die ik daar ervoer, te midden van de benauwde politiek setting van de Koude Oorlog, zal ik nooit vergeten.

Een paar jaar later viel de muur en ging ik naar een bruiloft in Polen. Met een camper gingen we langs Dresden en Wittenberg naar Konin in Polen. Op de terugweg via Berlijn naar Stralsund, waar we de mensen opzochten waar ik had gelogeerd in 1986. De situatie was totaal veranderd. Ze waren blij en een soort vrij. Ze voelden niet meer de angst van het communisme. We sliepen in de camper. Hiddensee hebben we toen alleen gezien. Ik moest nog een keer terug…

Dat gebeurde in 2009. Met wie ik ben en ik gingen naar Berlijn. Gewoon gezellig op stedentrip. Met de auto er naar toe en fietsen door Berlijn. Langs de muur, naar de Gedächtniskirche en over het Alexanderplein. Na een paar dagen reden we dezelfde route als toen met de camper. We parkeerden de auto op Rügen en gingen met de boot naar Hiddensee. Een paar nachten in een hotel. De vis werd verkocht op de visafslag: een paar palen met een zeil erover. We hebben er heerlijk gelopen en ik heb de vrijheid opnieuw ervaren van een prachtig eiland waar je een keer geweest moet zijn.

Visafslag Hiddensee 2009

Mooi dat Merkel Nina Hagens dromen op Hiddensee verwerkte in haar afscheid bij de Brandenburger Tor, op de plaats van de muur, die er niet meer is.

3 december 2021

Schurend

Op NOS.nl vanochtend stonden deze drie berichten naast elkaar.

Soms spreken beelden voor zich….

2 november 2021

De holocaust niet vergeten

Ik had het al op tv gezien en vandaag was ik er zelf: in het holocaust monument in Amsterdam. Een verplicht nummer voor middelbare scholieren, zei ik tegen met wie ik ben. Je weet niet wat je ziet. Alle namen van hen die vanuit Nederland zijn vermoord in Nazi Duitsland. Onbeschrijfelijk.

Er waren veel mensen. De een belde naar huis: wat is de geboortedatum. De ander keek op internet. Weer een ander raakte voorzichtig de steen aan van een geliefde, alsof het de eerste keer was dat hij zijn geliefde kon aanraken. En dat was ook zo. Een derde was verbijsterd toen zij door een gids geleid werd naar haar nabestaanden. Een ongeveer negen jarige vroeg aan haar moeder: “Zijn al deze mensen vermoord?” Onbevattelijk: 102.000 bakstenen. Voor iedere dode een steen.

Wij gingen op zoek naar de joden uit mijn geboortestad. We zochten de familie De Levie. Niet dat ik er een band mee had. Mijn moeder had hun naam weleens genoemd. Ze hadden een slagerij . Op de site over joden in Ommen wordt, naast andere verhalen, hun verhaal verteld.

Deze 102.000 verdwenen mensen hebben een naam en een plaats gekregen in de geschiedenis. Een tijd geleden waren we in het holocaust monument in Berlijn. Blokken, groot en klein. Straten, oplopend en aflopend. Geen zicht op uitzicht. Hoe kun je je 6.000.000 doden herinneren? Het is eindeloos.

En nu hier in Amsterdam staan de namen van de Nederlandse joden in steen gegrift. Het is een aangrijpend monument. Geen steen is hetzelfde.

Dit monument laat je niet los. De holocaust vergeet je niet meer.

Ga kijken.

Amsterdam, 10 oktober 2021

#StopRutteIV

Ik heb een tijd de hashtag “#StopRutteIV” in de lucht gegooid via Twitter. Dat was met name in de periode dat ik dacht dat GroenLinks samen met de PvdA Rutte in de lucht ging houden. Het is vandaag Prinsjesdag, een dikke zes maanden nadat ik op het stembureau zat en ’s avonds stemmen zat te tellen. We zijn geen steek verder. Er is veel minder vertrouwen in de politiek dan toen en de problemen zijn groter geworden. Ik denk dan met name, zoals iedereen, aan de woningmarkt en het klimaat. Gelukkig is Pieter Omtzigt weer terug en ik zit met een dilemma: Ik wil geen nieuwe verkiezingen en ik wil niet dat Rutte het land weer gaat regeren. Dat laatste is een probleem.

Rutte zou moeten aftreden. Hij is als de keizer zonder kleren, behalve met zijn 34 zetels. Nooit heeft hij het gedaan. Altijd zijn het de mensen om hem heen die het moeten opknappen. Kamp heeft het in Groningen slecht gedaan. Het was veel te stroperig, zoals nu in de troonrede staat. Vandaag is hij terug als minister van Defensie. Hoe is het mogelijk…. Wiebes moest weg, want die kon het in Groningen ook niet voor elkaar krijgen. Vervolgens ging Asscher uit de politiek vanwege de toeslagenaffaire en viel het kabinet bij de bespreking van het rapport “Ongekend onrecht”. Rutte wist de demissionaire status ongekend in te vullen, door te zeggen dat het demissionair was, maar ondertussen wel de energielobby te informeren over kabinetsplannen door een vazal van hem, Cora van den Nieuwenhuizen, als lobbyist te laten gaan. En dan het drama van Kabul. Het meest recente debacle waar de coördinatie ver te zoeken was. Hij zal zich vast niet meer kunnen herinneren dat Ankie Broekers-Knol namens hem zo’n beetje alles heeft gedaan om te boel te traineren. Hoeveel doden zal dat tot gevolg hebben van mensen die de Nederlandse strijdkrachten in Afghanistan de afgelopen jaren hebben geholpen?

En toen zag ik gisteravond de documentaire “Alleen tegen de staat”. Vijf slachtoffers van de toeslagenaffaire vertelden hun verhaal. Hoe zij vernederd zijn door de Staat der Nederlanden, door tien jaar Rutte. Hoe levens verruïneerd zijn. Hoe gezinnen uit elkaar vielen en kinderen uit huis werden geplaatst. Hoe racisme en discriminatie onderdeel waren van beleid. Tienduizenden mensen zijn geraakt. Schaamteloos om geen persoonlijke consequenties te trekken uit wat er allemaal fout is gegaan, bijvoorbeeld op het gebied van coördinatie in het kabinet. Ik prijs Asscher. Ik prijs Menno Snel, Ik prijs Kaag na de fouten in Kabul. Zij zijn gegaan. Rutte had ook moeten gaan. Met deze man moet je geen nieuw kabinet willen vormen. Tenzij…

Er is altijd een tenzij. Voor mij is dat, dat hij naar Pieter Omtzigt gaat en in de algemene beschouwingen zijn excuses nogmaals aanbiedt aan de man die ook door hem is vernederd. Hij zou eerlijk moeten zijn over “Omtzigt, functie elders”. Daar is wat mij betreft de crux voor het vertrouwen. Ik vind dat mijn partijen, GroenLinks en de PvdA, niet met Rutte in zee moeten gaan, voordat hij in het openbaar schuld bekent voor deze crisis in het vertrouwen in de politiek. We hebben geluk dat het economisch goed gaat en dat er geld is. Overigens is dat niet de verdienste van Rutte, maar een economisch verschijnsel dat conjunctuur heet. Ik geloof helemaal niet dat Rutte een selectief geheugen heeft. Hij weet donders goed wat hij heeft gezegd. Dus kom op, voor de draad ermee!!! En dat geldt voor Hoekstra in het kwadraat. Hij had kans op het CDA congres. Die kans heeft hij niet gepakt. Echter, ook voor hem is het nooit te laat.

Wanneer je Nederland wilt regeren, moet je integer zijn. Dat is Rutte, vanwege zijn geheugenproblemen, niet. Ieder ander krijgt van mij het voordeel van de twijfel. Ik hoop dat Asscher terugkomt. En Kaag ook.

Prinsjesdag, 21 september 2021

Klimaatpolitiek

Vandaag is het klimaatrapport van het IPCC verschenen. Een belangwekkend en gezaghebbend rapport over de stand van het klimaat. Op Twitter wijdde Gerrit Hiemstra aandacht aan de belangrijkste conclusies en Mathijs Bouman gaf inzicht in de plaats van Nederland in de internationale context.

Premier Rutte reageerde op de radio door te zeggen dat het huidige kabinet al veel doet en ook het toekomstige kabinet dit zal gaan doen. En ook onze staatssecretaris voor het klimaat, die in 2019 nog sprak over klimaatdrammers, vindt dat eerst de rest van Europa Nederland moet volgen. Zo lezen we op de site van de Telegraaf, vandaag.

Ik at vandaag sperziebonen en aardappels uit eigen moestuin en een slavink van de keurslager. Ik ben geen vegetariër. Eigenlijk mag ik dan niks over het milieu zeggen. Ik ben ook een notoire overtreder van de 100 km/uur grens op de vierbaansweg. Het is verschrikkelijk. Ik heb jaren gewerkt en nu ik net met pensioen ben, wil ik eigenlijk ook eens naar een Grieks eiland, wanneer de branden geblust zijn, of naar het Plein van de hemelse vrede in Peking. Daar kan ik dan misschien nog met de trein komen. Maar niet op Tilos, dat Griekse eiland. En als ik mijn kleinkind morgen wil ophalen, neem ik toch echt de auto in plaats van de trein in de richting van de Achterhoek. “Verbeter de wereld begin bij jezelf”, was vroeger het credo. Op mijn 38ste haalde ik pas mijn rijbewijs en ik liet me altijd door familie met de auto naar de trein brengen, wanneer ik met vrouw en drie kinderen weer op pad ging. Later heb ik een tijd gehad dat ik zei: Ik heb al zoveel voor het milieu gedaan, nu ga ik met de auto.

En dan verschijnt vandaag het IPCC rapport. Stil is het op het kantoor bij Maxime Verhagen (CDA) van Bouwend Nederland en op het kantoor van Elisabeth Post (VVD), “onafhankelijk” voorzitter van Transport en Logistiek Nederland. Wanneer je bij de kapper zit en je wordt geschoren moet je stil zitten. Zij worden wakker wanneer er maatregelen komen die leiden tot verandering in de economie. De lobby wordt voorbereid op de nieuwe kabinetsformatie om het beleid zodanig bij te sturen dat de leden van hun organisaties er zo min mogelijk last van hebben.

Ik heb vanavond nog even een stukje terug gekeken van zomergast Roxane van Iperen. Zij laat een mooi filmpje zien hoe het werkt in de lobby van de voedselketen en de hoogte van de suikers. Van het aanpakken van de structuur naar het aanpassen van individueel gedrag. De lobby bewerkstelligt dat de doelstellingen van de grote bedrijven, winst maken, in stand blijft en de mensen kiezen voor een ongezonde leefstijl. De mensen krijgen de schuld. Zij zegt: Natuurlijk moet je doen als individu, wat goed is voor je gezondheid (en het milieu, GH), maar we moeten onze pijlen richten op de structuren die de ellende in stand houden. Die lobby’s, die niet willen veranderen.

De eerste reactie van onze minister-president is niet hoopgevend. Het huidige kabinet doet al zoveel: Lelystad open maken, de KLM met miljarden steunen, Amelisweerd verbreden etc. De lobby gaat de komende tijd aan het werk en gaat de vertragingsmodus ten aanzien van het milieu versterken.

Het wordt tijd voor nieuwe verkiezingen… Of toch niet Frans Weisglas?

9 augustus 2021

Calvinist

Dit weer vind ik heerlijk. Zonovergoten, niet te warm, fris in de ochtend en avond. Ik geniet er ontzettend van. Vanochtend zat ik heerlijk achter in de tuin over het weer te lezen in het kader van mijn opleiding tot molenaar. Vandaag is het ook nog weer, waarbij de molen mooi rustig draait. Geen vuiltje aan de lucht en nog een beetje wind ook. Mooier wordt het niet.

En toch voel ik me schuldig: het is maandagochtend en heel Nederland is aan het werk. Mensen gaan in de nachtdienst, mensen zitten in de trein en auto of op kantoor. En ik? Ik geniet van het leven. Naast mij spelen de buren verstoppertje met hun hond en aan de andere kant wordt piano gespeeld. Ik lees de ingezonden brief in Trouw van de zonen van Jaap van Delden. Ik heb veel respect voor de mensen in de ziekenhuizen als Rijnstate, Bernhoven en het Elisabeth tweesteden ziekenhuis, waar ze knetterhard hebben gewerkt het afgelopen jaar. En ook bij de GGD´en waar ze testen en vaccineren. Zo’n brief is mooi. Jaap is blijkbaar ook een Trouw lezer en (dus) mogelijk ook een calvinist. Ik ken hem verder niet.

Trouw, 14 juni 2021

Wat kenmerkt een calvinist? Wikipedia geeft aan dat in het spraakgebruik met calvinisme een verzameling eigenschappen wordt bedoeld die typisch Nederlands zouden zijn, daaronder ingetogen gedrag, ingetogen in het uiten van emoties, niet te koop lopen met je successen, kapitaal hebben of bezittingen en daar weinig waarde aan hechten, starheid in principes, arbeidsethos en waarden als soberheid, zuinigheid en lijdzaamheid.

Ik herken me in een deel van die eigenschappen, met name waar het gaat om het arbeidsethos. Daar komt ook mijn schuldgevoel vandaan. Bij ons thuis was werk het leven. Alles stond in dienst van het werk. Zelfs de momenten dat je rust nam stond die rust in dienst van het werk. Niet om er rijk van te worden, maar om je gezin te onderhouden. Niet zoals Sywert van Lienden, maar als Jaap van Delden. Knetterhard doorwerken en zorgen dat het land gevaccineerd wordt. Ging mijn vader vanuit Ommen naar Zuid-Limburg op vakantie, dan keek hij, als bakker, in alle etalages van bakkerijen wat er aan patisserie lag. In Arnhem zette hij zijn auto stil bij Musis Sacrum om even bij bakker Petri in de Steenstraat op werkbezoek te gaan.

Wikipedia vervolgt: Hoewel Calvijn pleitte voor ‘maathouden’, had Calvijn wel degelijk oog voor vermaak en plezier. Ook schrijft Calvijn over ‘de wijn die het hart verheugt’ als een weldaad van God. Gelukkig doet onze druif het goed en mogelijk kunnen we in het najaar weer wijn maken.

Ook de tarwe in de tuin doet het goed. Ik denk dat we dit jaar voor het eerst een broodje van eigen bodem gaan maken.

Want als echte calvinist, geniet ik er niet alleen van. Ik moet er ook wat mee doen.

14 juni 2021

Tussen voorjaar en zomer

Vannacht 20 mm regen bij ons achter in de regenmeter. De dag ervoor ook al zoveel. De afvoer van de dakgoot kan het niet meer aan. Deze week fietste ik met 25 graden en zon een eind langs de dijk bij Zevenaar. Ik moest wachten op de APK en de beurt voor de auto. Wat een verschil. Het weer is apart dit jaar. Veel regen, het is koud geweest, maar er waren ook warme dagen. Het grondwaterpeil in de Achterhoek is weer op orde. Gelukkig.

Vandaag in Trouw het verhaal gelezen van de moeder en de zus van Micheal P., de man die Anne Faber op een vreselijke manier heeft vermoord in 2017. Het meisje dat dagen werd vermist. Iedereen is slachtoffer van deze dader. Anne in de eerste plaats, haar ouders en broers en zussen maar ook de moeder en de zus van de dader. Ik vond het een aangrijpend verhaal van mensen die niets gedaan hebben, maar wiens leven verwoest is door een familielid die nu in de gevangenis zit en ter beschikking is gesteld van de regering. Net geen levenslang. Het artikel in Trouw bracht voor mij een nieuwe groep slachtoffers aan het licht: de familie van de dader. Ik heb de neiging hen niet te geloven, maar ik doe het wel. Het is een eerlijk verhaal in Trouw. Indrukwekkend vond ik dat ze niet door onderzoekende instanties als de Onderzoeksraad voor de veiligheid zijn gehoord. Zij zijn bij uitstek ervaringsdeskundige. Hoe kun je zo’n ramp voorkomen? Ook indrukwekkend hoe ze in hun leven dagelijks worden geconfronteerd met wat hun zoon en broer heeft gedaan. Nog indrukwekkender vond ik dat ze contact met hem blijven onderhouden. Het doet me denken aan de gebroeders Anker, die als advocaat vaak zaken daden deden voor levenslang gestraften. Mensen blijven mensen, hoe verschrikkelijk ze soms ook zijn.

Van een heel andere orde tijdens deze wisseling van de seizoenen is de onrust over de deal van Sywert van der Lienden met het ministerie van VWS over de mondkapjes van vorig jaar april. Heel hartelijk heb ik gelachen om het vliegtuigje op de dag van het debat in de Tweede Kamer over de mondkapjes met de sleep: €9.000.000: Bedankt, Sywert. Morgen zit hij in Buitenhof. Hij kan twee dingen doen: Hij kan zich verdedigen en toegeven dat hij een foute inschatting heeft gemaakt en daarvoor zijn verontschuldigingen aanbieden. Hij kan ook zeggen dat hij oerstom is geweest, zijn excuses grootmoedig aanbieden, zich terugtrekken uit het publieke leven en het geld terugbetalen aan het ministerie. Ik hoop op het laatste. Ik vrees het eerste. We gaan het zien.

Ook vandaag hadden we klusdag van de tuin. Twee keer per jaar de centrale rommel opruimen, een beetje clubgevoel creëren en lekker bezig zijn in de buitenlucht. We doen onze gereedschapskist open en zien dat een solitaire wesp is bezig geweest een nest te maken (zie foto boven). Hij heeft een prachtige villa voor zichzelf gemaakt. Een prachtig stukje natuur. Ik heb hem wel verwijderd, want ik heb geen zin om door hem/haar gestoken te worden.

Verder zag ik deze week achter ons huis de eerste aardbeien gevormd uit de bloemen, een gigantische hoeveelheid druiven aan onze druivenboom en in de tuin de tarwe die vrucht heeft gevormd. Prachtig.

Muziek tijdens het schrijven: van The Cranberries het album No need to argue met onder andere Dreaming my dream. Zo zonde dat de zangeres Dolores O’Riordan een paar jaar geleden is overleden.

5 juni 2021

De koning en de onderkoning

Tijdje niet geschreven. Niet dat ik geen inspiratie had. Integendeel. 4 en 5 mei zijn voor mij lastige dagen. Er valt zoveel te lezen en te benadrukken. Ontelbare meningen heb ik gehoord. Behalve die van Abdelkader Benali. Zijn boek heb ik (nog) niet gekocht. Ik vond Roxanne van Iperen inspirerend en Andre van Duin fantastisch. De gewone man, om wie ik schaterend heb gelachen samen met mijn moeder op zaterdag rond het middaguur tijdens de Dikvoormekaarshow. En ook nu nog, wanneer ik hem op TV tegenkom, geniet ik van hem.

Verder valt er veel te zeggen over de formatie. Op Twitter heb ik tweets met #stopRutte ondersteund. Ik vind ook dat hij moet stoppen. Het is alsof hij in z’n nakie rondloopt en denkt dat hij de kleren van de keizer aan heeft. Mijn partij gaat, denk ik, met hem regeren. Stoppen op je hoogtepunt is een kunst. Dat geldt ook voor Arjen Robben, ondanks de prachtige foto afgelopen zondag, toen hij op de fiets naar huis ging.

Robben onderweg naar huis na Groningen Emmen op 9 mei 2021

De kunst van stoppen op je hoogtepunt verstaat Tjeenk Willink. Vanmiddag sprak hij, naar eigen zeggen, zijn laatste woorden als onderkoning van Nederland. Ze staan nog niet op internet, maar morgen denk ik wel. Ik zal ze dan hier vermelden. Indrukwekkend dat deze man het land moet vlot trekken. Klik hier voor zijn tekst.

Inspiratie is ongrijpbaar. Ik was gegrepen door de foto van Tjeenk, die het Binnenhof verlaat en de foto hieronder. Op dezelfde dag, binnen een paar uur van elkaar. Kijk ernaar en denk na over de vraag waar het om gaat. De koning en de onderkoning van Nederland.

Maxima wordt 50 en viert dit in Carre op anderhalve meter, hoop ik, in coronatijd.

12 mei 2021

(Foto boven: Tjeenk Willink verlaat het Binnenhof, na debat over de formatie van Rutte 4)

Code geel

In mijn hoofd is het net zo onstuimig als met het weer van dit moment. Heftige buien met hagel en natte sneeuw die je als donkere wolken van verre ziet aankomen. Ze worden afgewisseld met sterke opklaringen waarin de zon volop schijnt. De koude noordenwind voelt door alles heen en snijdt in je gezicht. Code geel zelfs vanavond.

Ik heb voor het eerst sinds jaren een boek in twee adems uitgelezen. Op stille zaterdag deel één en vandaag het tweede deel: “De fundamenten” van Ramsey Nasr. Zijn essay raakt me, omdat ik al heel lang met het thema duurzaamheid bezig ben. Heel in het kort zegt hij dat de huidige gezondheids- economische – en milieucrisis oplossingen vraagt met verbeelding van het “niet gedachte”. Een nieuwe aanpak is nodig, nieuwe oplossingen moeten worden bedacht en nieuwe strategieën om de huidige situatie te keren. In Buitenhof van 28 maart licht hij zijn boek toe.

In een eerder blog, bijna een jaar geleden, had ik het opgegeven. Rob de Wijk plaatste de uitdagingen van deze tijd in het licht van de macht van China. Wat wij als klein landje aan de Noordzee willen, doet er voor de zoveel miljard Chinezen niet toe. De gedachten in mijn afstudeerscriptie aan de Heao op basis van het boekje “Hou het klein” (Small is beautiful) van E. F. Schumacher (1973) hebben geen enkele zin, tegenover de grootschalige ontwikkelingen in China. Gelukkig herinnerde mijn broer me eraan dat het juist wel een goed verhaal was, toen.

Door dit essay van Nasr ging ik weer op zoek naar het boekje en ik vond ook het boek “Kapitalisme en vooruitgang” van Bob Goudzwaard (1978). Ik liep met wie ik ben door het Deelerwoud en kreeg hagel op mijn donder en genoot van de zon tegen de achterkant van de bui.

Thuis gekomen kookte ik en vond in de koelkast nog een pakje biologisch fruit uit Chili. De laatste bessen waren verdroogd en heb ik weggegooid. Het plastic waar dat in zat, ook. Hoe durft mijn Jumbo dat biologisch te noemen. Albert Heijn en de Lidl en de anderen doen hetzelfde. Dit kan niet biologisch zijn. Het is per container op een schip van de andere kant van de oceaan gekomen. Of per vliegtuig, nog erger. We worden voorgelogen, net als door onze minister president. Maar hun gedachte is dat het geen leugen is, maar waarheid. Ik koop die rommel niet meer en vind dat jammer voor de boeren in Chili. Dit helpt natuurlijk niemand…..

Ik dacht toen de zon weer scheen en ik ver kon kijken: ik zou een discussie willen bijwonen van De Wijk en Nasr over de vraag: Hoe nu verder? Wat kan een strategie zijn? Hoe kunnen we de wereld aan onze kleinkinderen een beetje beter nalaten? Welke doelen kunnen we stellen?

De komende weken zijn, zoals altijd, weken van de waarheid. Gaan we als Nederland echt inhoudelijk nadenken over de vraag hoe we uit de crisis komen of niet? Gaan we door na tien jaar Rutte of creëren we een keerpunt? Kiezen we voor Wijffels als informateur die een open bestuurscultuur nastreeft en duurzaamheid in het beleid als pijler benoemt of komen we uit bij iemand als Wijffels, een technocraat met sterk traditioneel economische reflexen.

Mijn advies aan Kaag en Hoekstra: Lees het boek “De fundamenten” van Ramsey Nasr en creëer een keerpunt, een omslag in beleid en cultuur.

5 april 2021