Het is een zwarte dag vandaag. Het Amerika van Trump laat Europa vallen, keihard vallen. Onze gouden eeuw begint in 1945 nadat de VS, Canada en de UK de Nazi’s verdreven aan de westkant en de Russen de Nazi’s ten koste van veel doden in het oosten. Europa werd verdeeld. De muur kwam. Het westen ontwikkelde een gezamenlijkheid in de EU, die weliswaar vaak zwaar op de proef werd gesteld, maar we voelden ons vrij om onze welvaart naar eigen inzicht te verdelen. Onderlinge solidariteit was lang het devies, waarnaar werd geregeerd. In het oosten was er een dictatuur, waar het leven van de anderen door anderen werd bespioneerd en vastgelegd. Wanneer landen vrijheid roken, werd dat met tanks teniet gedaan in 1956 in Hongarije en in 1968 in Tsjecho-Slowakije.
Als kind stond ik in 1968 bij ons thuis voor de winkel om te kijken of de Russen in augustus van dat jaar zouden komen. Ik was 11 en begreep het niet. Dat land wilde toch vrijheid. De vrijheid werd overreden door tanks. In de jaren rond 1980 was de koude oorlog tussen Rusland en de VS op het hoogtepunt. De wapenwedloop met kernwapens werd dreigender en dreigender. Links, waar ik toe behoorde wilden geen kruisraketten met kernkoppen of neutronenbommen. Het ging te ver. Gelukkig werd Rusland instabiel en viel onder Gorbatsjov de muur. Ik was blij. In 1987, voor de val de muur, was ik in Stralsund bij mensen van de Evangelische Kirche. Ze wilden vrijheid en hadden het niet. Je moest uitkijken wat je zei. Alleen in klein gezelschap kon je praten. Toen de muur enkele jaren later viel waren de mensen waarbij ik logeerde binnen twee maanden bij ons in Sneek. Onbeschrijflijk blij waren ze.
Het was feest toen de muur viel. Die vrijdagavond in het najaar van 1989 heb ik gehuild van vreugde. De vrijheid had gewonnen, zo voelde ik dat. Het werden jaren van voorspoed. Europa kon zichzelf opnieuw uitvinden. Waar oorlog altijd dreigde, ontstond vrede en voorspoed. We kregen het rijk, verdeelden het redelijk eerlijk en hadden oog voor noord en zuid.
Het Rusland van Poetin leek in 2012 een goede buur. Onze koning dronk tijdens de spelen in Sochi een Heineken bier met hem. Met wie ik ben en ik gingen in dat jaar naar Moskou en St Petersburg en vonden het een vrij en ontwikkeld land. Wat wisten wij en hij er op dat moment van? In de Hermitage in St Petersburg zagen we allerlei Nederlandse meesters uit de gouden eeuw aan de muur. In Moskou bezochten we het Kremlin en het monument voor de doden na afloop van de voetbalwedstrijd van HFC Haarlem in het Loezjniki stadion. We waren op het plein waar zowel de trein uit Vladivostok aankwam als de trein uit St Petersburg. Het was een multiculturele chaos. Ik vergeet dat nooit meer.
In 2022 gingen we in mei met de trein langs Praag en Wenen, midden Europese steden die de klappen opvingen van de net begonnen oorlog in Oekraïne. We liepen langs de ambassade van dat land in die steden en we zagen de vluchtelingen op de stations, ook op Berlin Hbf. Veel indruk maakte dat. We hoorden politiek grote woorden. De wereld zou rond Oekraïne staan. Ook de Navo, Europa en Nederland.
Vandaag de dag is Trump aan de macht in de VS en hij praat met de man, die lak heeft aan soevereine grenzen. Dat heeft hij zelf ook trouwens.
De vrede die ons voorspoed en geluk heeft gebracht staat ernstig onder druk. Vandaag lijkt een einde te zijn gekomen aan die periode.
De gouden eeuw die voor de VS is begonnen volgens Trump, lijkt te eindigen in een nachtmerrie voor Europa. Ik hoop dat ik ongelijk heb.
Komend voorjaar reizen we met de trein naar Narva in Estland en Kirkness in Noorwegen. We bezoeken de grens van Kalinigrad in Litouwen. We zullen daarvan verslag doen en ik hoop dat ik optimistisch kan zijn. Ik vrees het ergste.
12 februari 2025.