Examen

Het is zaterdagmorgen. Voor een pensionado rijd ik op een onmogelijk vroege tijd van huis. In de straat kom ik een man met een zak met voetballen op zijn rug tegen. Zijn kind, nog lang geen puber, fietst voor hem. Ze gaan naar de voetbal. Ik ga examen doen. Voor de molen. Daar heb ik nu dik twee jaar naar toe gewerkt. Er lijkt geen wind te zijn.

Op de snelweg bij Maanderbroek zie ik twee nieuwe windmolens draaien, nog net door de mist heen. Zuid, zuidoost… toch wind. Voor Den Olden Floris, de examenmolen, komt de wind uit de verkeerde hoek, denk ik. Ik ben wat gespannen, maar goed op tijd. Vlak voor Den Olden Floris stap ik nog even de auto uit. Toch wind. Mooi.

Bij de molen zie ik wat mannen staan praten: de examencommissie en de molenaars. Ze zien me en gaan naar binnen. Ik loop nog even rond de molen voor ik naar binnen ga. Wind: best wel… uit de goeie hoek. Ze hebben de molen al geprepareerd.

Wat moet ik toch? Bijna 65. Wat maakt het uit. Ik heb geen corona en ik lig niet op de IC. Vanmiddag ga ik met al degenen met wie ik ben sinterklaas vieren. Online. Wat wil een mens nog meer. Gaan!!!

Eerst een bak koffie. Het zijn tenslotte allemaal molenaars en die houden van koffie. Stipt negen uur beginnen we. Vriendelijk welkom. Dan naar de molen en de molen aan de gang zetten. Wat vragen over wieksystemen. Ik doe mijn ding. Soms goed, soms minder goed. Ook iets doms. Dan de kap: over remsystemen en kruiwerken en nog wat andere dingen. Gaat redelijk, maar ik mis ook wel wat. Twijfelde toch. En dan binnen….

Uiteindelijk, zoals dat gaat met examencommissies, mag de kandidaat naar buiten. Ik neem mijn koffie en ga buiten zitten wachten. Direct komt de molenaar naar me toe. En? Misse boel, denk ik. Kantje boord, zeg ik. Ach, ik heb geen corona en ik lig niet op de IC, denk ik. Volgende keer beter, zeg ik.

En dan mag ik binnen komen. Gezakt. Ik zeg vriendelijk dank tegen de commissie, het zijn tenslotte ook vrijwilligers die hun werk doen. Ze hadden ook thuis met hun hoofd boven de krant kunnen zitten in de warmte. Maar in mezelf…

Het is een dag later. Het relativeren is begonnen. De vragen ook: was het een drie of een vijf? Ben ik nog onbewust onbekwaam op sommige onderdelen? Of was het net aan. Je kent dat wel.

Examen doen is niets voor, bijna, bejaarden. Of toch wel? Ja, natuurlijk! Je bent nooit te oud om te leren….

5 december 2021

(Foto boven: gemaakt door de molenaar van Den Olden Floris tijdens het examen.)

Boeken over brood

“Doe maar twee halfjes fijn volkoren…”, zeg ik vaak tegen de mevrouw van bakker Hilvers in Arnhem. Het afgelopen jaar heb ik geprobeerd het fijne volkorenbrood van Hilvers na te maken. Na aanvankelijke blunders, zoals zout vergeten, ben ik toch aardig in de buurt gekomen. Het ging vaak fout met het invetten van het broodblik. Ik deed dat met olijfolie of zonnebloemolie, zoals we dat vroeger thuis ook deden. Ik heb in de bakkerij heel wat bussen gesmeerd met olie. Toch werkte dat niet. Het brood bleef vastplakken. Nu gebruik ik, na een tip van internet, bakspray van Dr. Oetker.

Het recept dat ik gebruik komt voor een deel van mijn molen leraar en voor een deel van Robért van Beckhoven. Je kent hem wel van “Heel Holland bakt”. Hij heeft twee mooie boeken geschreven, ik denk samen met een redactie, over brood. Eén boek gaat over brood in Europa. Het heet “Brood”. Daarin gaat hij opzoek naar aparte bakkerijen in onder meer België, Frankrijk, Italië en ook Nederland. Het boek is een spin-off van een serie over brood van omroep Max. Ook bij Robért moet naast gewoon brood ook figuurlijk brood op de plank. Het andere boek is een heel basaal boek met broodrecepten en heet “Meesterlijk brood”. Uit dat boek komt de basis van het recept dat ik gebruik. Gewoon fijn volkoren brood. Eigenlijk is het iets zwaarder tarwebrood. Het boek is een mooi boek en de ondertitel geeft de inhoud weer: leer bakken vanaf de basis. En nu kun je denken dat je bakkerszoon bent en brood kunt bakken, maar dat is niet zo. Er zijn oneindig veel valkuilen. Dit boek heeft me geholpen om een fatsoenlijk brood te maken.

Mijn recept voor één brood:

  • 250 gram tarwebloem
  • 250 gram volkorenmeel
  • 8 gram zout
  • 20 gram margarine
  • 6 gram suiker
  • 12 gram droge gist
  • 290 ml water

En dan zijn er nog twee andere boeken. Deze heb ik een dag in mijn bezit en ik vind ze prachtig!! Het boek geschreven door Issa Niemeijer-Brown heet “Een boek over brood” is prachtig ingebonden met een linnenkaft. Het kaft voelt aan als broodlinnen, dat je gebruikt om het brood af te dekken. Zodra je het boek pakt, voel je brood. De inhoud is ook prachtig. Het is echt een compleet boek met alle facetten van het broodbakken. Met gevoel, tot in detail beschreven en met recepten die ik vast nog weleens uit ga proberen.

Het boek geschreven door Noor Bas, Ineke Berenschot en Dion Heerkens met fotograaf Theo Jeunissen beschrijft het project waar ik op mijn eigen postzegel mee bezig ben: Hoe kom ik van eigen verbouwd graan, wat ik zelf maal tot een zelfgebakken brood. “oude granen, nieuw brood”, zoals het boek heet, doet me denken aan de scriptie die ik op de HEAO maakte naar aanleiding van het boek “Hou het klein” van Schumacher. Schumacher was een econoom in de jaren zestig in Groot Brittannië die zich bezig hield met kleinschalige economie. Het vervoeren van van alles over de wereld kost gigantisch veel energie. Je zou moeten proberen zoveel mogelijk alles dicht bij huis te hebben. Met mijn project over brood probeer ik dat ook. In het boek “oude granen, nieuw brood” staan een aantal voorbeelden van boeren, molenaars en bakkers die precies weten waar hun product vandaan komt en waar het naar toe gaat. Alle voorbeelden komen uit Nederland. Er staan ook recepten in die werkbaar zijn. Vanochtend begonnen met het maken van een moeder desem. Dat duurt acht dagen. Ik zal in dit blog verhalen over hoe dat verder gaat….

Het begin van desem

3 februari 2021

Een goed jaar bezig

Ik ben een goed jaar bezig met de opleiding tot molenaar. Af en toe een dip, wat een details soms, maar ook verwondering over een nieuwe wereld die open gaat. Eigenlijk is het een oude wereld, want die molen was gewoon een gereedschapsstuk uit de 19de eeuw en daarvoor, dat economisch gezien achterhaald is door de industriële revolutie.

Maar wat een mooie wereld. Ik kom op plaatsen die op het paradijs lijken, op plaatsen waar je een prachtig uitzicht hebt over stad en land en je ontmoet mensen met passie voor het apparaat waarmee ze werken. In het begin beschreef ik elk molen die ik zag op deze site. Dat doe ik niet meer, want ik kan wel aan de gang blijven. Met wie ik ben verras ik af en toe op een fietstocht, door plotseling weer bij een molen terecht te komen. Het leuke is, die molens staan bijna altijd op een aantrekkelijke plaats. Verder is het natuurlijk leuk dat er een kleine groep volgers is. Zo is er iemand met een camper die niet langs een molen kan komen, zonder mij een foto te sturen.

Sinds kort ben ik met een tweede fase bezig. Ik heb nu twee keer een dagdeel mee gedraaid op een andere molen. Op de Hermien in Harreveld en de Follega molen in Laag Keppel.

De molen in Laag Keppel is ligt op een landgoed en vormt met zijn omgeving een klein paradijs. Een kolk, een moestuin een watermolen en een spinnenkop(molen) ingeklemd tussen een arm van de Oude IJssel en de gekanaliseerde Oude IJssel. Veel mooier wordt het niet, hoor ik dan mijn molenaar zeggen.

Hoe het verder gaat? Ik weet het niet. Theorie leren, veel doen en dan uiteindelijk een keer examen doen. Het is wel een beetje te vergelijken met autorijden leren. Je moet routine opdoen, theorie kennen, veiligheid in acht nemen en het omstandigheden in de gaten houden.

Het houdt je van de straat.

22 juni 2020

Molens langs de IJssel

Met wie ik ben heeft vakantie. We mogen niet ver weg. Dus dan is wat fietsen langs de IJssel een mooi alternatief. Een prachtige tocht!

Dag 1 gaat van Hattem naar Zalk en Kampen. Vervolgens aan de noordoost kant van de IJssel via Westenholte en de oude brug bij Zwolle terug naar Hattem.

Dag 2 begint ook in Hattem en ging over de spoorbrug bij Zwolle langs Herxen naar Wijhe. Daar over de pont via Marle opnieuw richting Hattem.

Dag 3 begint in Deventer via Diepenveen, niet langs de IJssel, naar Olst en Wijhe. Opnieuw de pont over naar Veessen, Welsum en Terwolde weer retour naar Deventer.

26 april 2020

Vandaag vanuit huis over de Veluwe naar Zutphen gefietst. Prachtige tocht langs Eerbeek en Hall. In Zutphen door de Molenstraat gefietst, maar daar is geen molen. Wel in Warnsveld, maar is dat aan de IJssel? Molen is in de oorlog bijna geraakt door een V1, vertelde iemand die net als ik foto’s maakte. Verder bij de molens in Bronckhorst en Rha geweest. Het was ander weer met meer Hollandse dan sub-tropische luchten.

In Doesburg hebben we geen molen gevonden. Nu nog de molens in Giesbeek en in Gorssel. Dan hebben we ze allemaal gehad.

3 mei 2020

Vandaag op de fiets naar Giesbeek geweest. Molen gevonden. Draaide helaas niet op de open molendag. Maar goed, het was ook onstuimig weer met kans op onweer. Mooie molen met een voor deze regio bijzondere stelling. Nu die van Gorssel nog.

9 mei 2015

Een stukje Friesland in de Achterhoek

Vandaag bij de Spinnekop van Laag Keppel geweest. De molenaar had ik al een paar keer ontmoet op de theorie avond. Aardige man. Trouwens, alle molenaars zijn aardig. Ze willen graag wat vertellen over hun molen. Zo ook deze molenaar. Achter de molen is een watermolen, die graan maalt op zijn tijd. Het water dat die molen in een kolk pompt, moet er weer uit. Dat is de functie van deze Spinnekop. ’n Mooi ding!!

De molen komt oorspronkelijk uit Friesland. Ik ben een paar keer door de Follega sloot gevaren, waar deze molen heeft gestaan. Toen we in Sneek woonden kwamen we vaak door Follega. Ook een prachtige plek!!

Mooi weer ook!!

1 maart 2020

De Konijnenbelt in Ommen

Gisteren was ik voor het eerst op de Konijnenbelt in Ommen. Ik ben er duizend keer langs gefietst, gelopen en gereden. Aan de voet heb ik gefeest op het feestterrein en vanaf de (oude) brug heb ik er naar gekeken. Nu stond ik er op de stelling. Prachtig uitzicht over de Vecht over Ommen en naar Varsen. Ik hoop er nog vaker te komen.

De Konijnenbelt in Ommen
Vanaf de stelling

Molens en religie…

Zolangzamerhand zijn molens voor mij een religie. Op zondag eindje fietsen, komen we zomaar een molen tegen. Die met mij meefietst heeft daar geen bezwaar tegen. Vind dat zelfs leuk. Nu lopen we hier in Nepal en heb ik tot nu toe twee echte molens gezien. Eentje met een stok in de grond waar twee ossen aan draaiden. Het was vanuit de bus. Nu net, na aankomst in Chame, zien we allemaal gebedsrollen. Dat is niet zo gek. Het is hier boeddhistisch. Midden in het dorp staan daarom prachtige oude rollen.

Maar aan het eind van het dorp staat een giga rol aangedreven door een watermolen. Religie aangedreven door een molen.

Fantastisch!!!!

Hier de route van vandaag.

Polderen in Nederland

Ik ben altijd weer verbaasd hoe goed we in Nederland georganiseerd zijn. Het maakt niet uit waar het over gaat: over volkstuinen, fietsen of gehandicaptenzorg: op elk gebied kent Nederland zijn maatschappelijk middenveld. Diverse verenigingen, stichtingen en organisaties vormen samen een conglomeraat dat we een maatschappelijk middenveld noemen. Polderen doen we daar. Zo ook bij de vrijwillige molenaars. Daar is een vereniging van met een verenigingsblad en afdelingen per provincie met een afdelingsmail en groepjes molenaars met ieder een eigen app groep. Die clubs hebben ook een paar keer per jaar onderling contact via een ledenvergadering of een uitje naar een naburige provincie. Afgelopen zaterdag ging de afdeling Gelderland op bezoek bij de buren in Twente. Een leuke dag met allemaal molens als onderwerp en ruimte om te polderen. De mensen rijden van molen naar molen en ondertussen wordt er heel wat afgebept. Een mooie dag was het! Zo’n dag roept dan ook weer allerlei vragen op over veiligheid, subsidie stromen en productontwikkeling.

3 oktober 2019

De Paltrok van het Openluchtmuseum

De paltrok van het openluchtmuseum is echt een mooi apparaat. Het is de eerste paltrok die ik van binnen heb bekeken, hij staat hier om de hoek en hij maakt het geluid van een metronoom. Wanneer je goed luistert hoor je een slow blues.

Misschien moet je het willen horen en misschien is het geen blues, maar gewoon een vier kwarts maat…

Het bijzondere aan de molen is dat deze in zijn geheel op de wind gedraaid wordt. Alles draait mee, inclusief de zaagvloer.

Vandaag was ik daar op bezoek en mocht een paar foto’s en filmpjes maken. Het is geweldig om zo’n apparaat aan het werk te zien. Nou ja, je moet er wel een beetje van houden. Op tempo gaat het niet!!

6 juli 2019

Molens Zeddam, Wenum, Wijk bij Duurstede, Valburg, Didam en Zevenaar

Zeddam

Dit is echt een bijzonder exemplaar. Eén van de oudste molens van ons land, heb ikvan horen zeggen. Een binnenkruier, een torenmolen. Hij staat prachtig in het dorp op een bult. Hieronder zie je een filmpje van de draaiende molen. Je ziet onder meer reusel (varkensvet), waarmee de molen wordt gesmeerd.

Wenum Wiesel

Hier is een watermolen. Deze molen wordt in gang gezet door het water dat de Veluwe afkomt. Het bijzondere is dat de molen zowel graan kan verwerken, als dat hij kan zagen. Mooi om te zien en ook op een prachtige plek.

Wijk bij Duurstede

Wijk bij Duurstede. Deze molen kwamen we per ongeluk langs. Wat een prachtig uitzicht op de stelling. De molen heeft geen kleppen. Volgens mijn leraar molenaar is deze molen oud-hollands getuigd. Maar ja, dat snap ik nog niet allemaal.

Valburg

Laatst, op 3 juli 2019, was ik op de molen in Valburg. Prachtige standerdmolen. Mooi om te zien hoe die getuigd was en hoe de gehele molen op de wind moet worden gezet in plaats van alleen de kap.

Molen Valburg

Didam

Ik ken iemand die op de Lange Spruit in Didam woont. Zo heet die straat. Dat is dus vlak bij de molen. Ik kom daar regelmatig, maar onlangs, 3 augustus 2019, had ik wat tijd over en ben ik er binnen geweest. Het is niet alleen een windmolen. Binnen zijn allerlei educatieve molens van diesel, elektra tot en met een klein handmolentje. Hartstikke leuk om te zien. Van die handmolen heb ik helaas nog geen foto gemaakt, maar dat doe ik nog wel een keer. Het wieksysteem van deze molen is wel apart. De buitenroede is hetzelfde als bij de Kroon in Arnhem, echter zonder remkleppen. De binnenroede gebruikt twee systemen beschreven in de molendatabase.

Zevenaar

Op 28 augustus was het warm. Toch namen we de moeite om met de fiets via het pontje van Doornenburg naar Pannerden een kijkje te nemen bij de molens in Zevenaar. Twee totaal verschillende molens, Molen de Hoop is volop beroepsmatig in bedrijf. Er worden feestjes gegeven, graan gemaald etc.. Een van de weinige molens die nog commercieel wordt uitgebaat. Hulde!

De Buitenmolen is een oudje. Een torenmolen. Vooral het krui-systeem trok mijn aandacht. Dat is niet zo gemakkelijk te duiden. Uiteindelijk de molenaar erbij gehaald. Hij is naast molenaar ook “boeken over molens verzamelaar”. Hij liet het me zien en heeft het uitgelegd. Het dagelijks kruien gebeurd met een motortje. Ik vind het oude systeem ingenieus met tegendraads draaiende kruiwielen. Anders dan in Zeddam.