….u heeft het brood nodig

Van vroeger thuis herinner ik mij de slogan van de warme bakkers: “Neem de tijd voor uw ontbijt, u heeft het brood nodig!” Van latere datum is de slogan: “Brood, daar zit wat in…” En dat is ook zo: brood is lekker. Je kunt er van alles op doen, zodat het iedere keer anders smaakt. Je groeit ervan en het is voedzaam.

Vanavond zag ik dit item over brood in het journaal van 8 uur. Mijn mond viel open. Wat een verspilling. Brood heeft als USP (uniek selling point) dat het duurzaam is, dat het lekker is en gezond. De supermarkten hebben alle moeite gedaan om de middenstand klein te krijgen. Dat is ze met de slager en de groenteboer gelukt. In welke woonwijk vind je nog dit soort winkels. De bakkerswinkel bestaat vaak nog wel, ook al wordt het brood elders gebakken. En daar gooien we het brood dat over is weg…. want het is een dag oud…. dat willen de mensen niet meer…

Wat een verspilling: 700.000 broden weggooien. Ik maakte het volgende rekensommetje. Wij zijn, ik samen met wie ik ben, gemiddelde broodeters. Wij eten een half brood per dag. Dat zijn 12 plakjes, dus zes plakjes per dag. Mijn kleinzoon van 10 zit in de groei en eet het dubbele: aan één stuk door roept hij: ik heb honger en dan splitsen we hem weer een boterham in de maag. Mijn schoonmoeder van 92 heeft aan twee plakjes per dag genoeg. Ik hou het erop dat de Nederlander gemiddeld een kwart brood per dag eet. Dat zijn dus met 18 miljoen mensen samen 4,5 miljoen broden. 1% daarvan is 45.000 broden. Dus wij gooien 700.000 broden weg dat is meer dan 15 % van al het brood dat gemaakt wordt. Bizar. Een paar oplossingen:

Eén: Biedt mensen korting op brood uit de diepvries. Brood dat om 16:00 nog niet is verkocht gaat de diepvries in en wordt op dagen dat het brood op is verkocht met 15% korting.
Twee: Maak mensen duidelijk dat je het brood best een paar dagen lang kunt gebruiken. In het fijne volkorenbrood dat onze bakker verkoopt zit zoveel vet en conserveringsmiddel dat het dagen meegaat.
Drie: Doe het brood dat over is even in de oven bij de winkel en het is weer heerlijk knapperig. Iedere winkel heeft een afbakoven tegenwoordig. Daar kun je prima wat brood opnieuw in bakken. Vijf minuten werk.
Vier: Minder bakken. Van huis uit weet ik dat het lastig is om de vraag van morgen precies te voorspellen. Wanneer je wat minder bakt, hoef je minder weg te gooien. Je doet dan wel eerder een beroep op de diepvries.

En anders zeg ik tegen de klanten: bak je eigen brood. Eén keer in de week doe ik dat en dan moet ik voortmaken om het brood op te eten, want het is sneller oud. Mijn desembrood blijft redelijk lang lekker, daar zit niets anders in dan meel, zout en water. In mijn gistbrood zit ook een beetje suiker en boter, volgens het recept van meesterbakker Robért van Beckhoven. Desembrood kun je tussen neus en lippen door bakken. Gistbrood bakken kost meer tijd en moet je eigenlijk ’s ochtends vroeg bakken. Maar mijn buurman heeft een broodmachine en die wordt ’s ochtends wakker en dan ruikt het in heel het huis al lekker naar brood.

Kortom mogelijkheden genoeg om de verspilling van brood met 10% te verlagen.

4 januari 2023

Boeken over brood

“Doe maar twee halfjes fijn volkoren…”, zeg ik vaak tegen de mevrouw van bakker Hilvers in Arnhem. Het afgelopen jaar heb ik geprobeerd het fijne volkorenbrood van Hilvers na te maken. Na aanvankelijke blunders, zoals zout vergeten, ben ik toch aardig in de buurt gekomen. Het ging vaak fout met het invetten van het broodblik. Ik deed dat met olijfolie of zonnebloemolie, zoals we dat vroeger thuis ook deden. Ik heb in de bakkerij heel wat bussen gesmeerd met olie. Toch werkte dat niet. Het brood bleef vastplakken. Nu gebruik ik, na een tip van internet, bakspray van Dr. Oetker.

Het recept dat ik gebruik komt voor een deel van mijn molen leraar en voor een deel van Robért van Beckhoven. Je kent hem wel van “Heel Holland bakt”. Hij heeft twee mooie boeken geschreven, ik denk samen met een redactie, over brood. Eén boek gaat over brood in Europa. Het heet “Brood”. Daarin gaat hij opzoek naar aparte bakkerijen in onder meer België, Frankrijk, Italië en ook Nederland. Het boek is een spin-off van een serie over brood van omroep Max. Ook bij Robért moet naast gewoon brood ook figuurlijk brood op de plank. Het andere boek is een heel basaal boek met broodrecepten en heet “Meesterlijk brood”. Uit dat boek komt de basis van het recept dat ik gebruik. Gewoon fijn volkoren brood. Eigenlijk is het iets zwaarder tarwebrood. Het boek is een mooi boek en de ondertitel geeft de inhoud weer: leer bakken vanaf de basis. En nu kun je denken dat je bakkerszoon bent en brood kunt bakken, maar dat is niet zo. Er zijn oneindig veel valkuilen. Dit boek heeft me geholpen om een fatsoenlijk brood te maken.

Mijn recept voor één brood:

  • 250 gram tarwebloem
  • 250 gram volkorenmeel
  • 8 gram zout
  • 20 gram margarine
  • 6 gram suiker
  • 12 gram droge gist
  • 290 ml water

En dan zijn er nog twee andere boeken. Deze heb ik een dag in mijn bezit en ik vind ze prachtig!! Het boek geschreven door Issa Niemeijer-Brown heet “Een boek over brood” is prachtig ingebonden met een linnenkaft. Het kaft voelt aan als broodlinnen, dat je gebruikt om het brood af te dekken. Zodra je het boek pakt, voel je brood. De inhoud is ook prachtig. Het is echt een compleet boek met alle facetten van het broodbakken. Met gevoel, tot in detail beschreven en met recepten die ik vast nog weleens uit ga proberen.

Het boek geschreven door Noor Bas, Ineke Berenschot en Dion Heerkens met fotograaf Theo Jeunissen beschrijft het project waar ik op mijn eigen postzegel mee bezig ben: Hoe kom ik van eigen verbouwd graan, wat ik zelf maal tot een zelfgebakken brood. “oude granen, nieuw brood”, zoals het boek heet, doet me denken aan de scriptie die ik op de HEAO maakte naar aanleiding van het boek “Hou het klein” van Schumacher. Schumacher was een econoom in de jaren zestig in Groot Brittannië die zich bezig hield met kleinschalige economie. Het vervoeren van van alles over de wereld kost gigantisch veel energie. Je zou moeten proberen zoveel mogelijk alles dicht bij huis te hebben. Met mijn project over brood probeer ik dat ook. In het boek “oude granen, nieuw brood” staan een aantal voorbeelden van boeren, molenaars en bakkers die precies weten waar hun product vandaan komt en waar het naar toe gaat. Alle voorbeelden komen uit Nederland. Er staan ook recepten in die werkbaar zijn. Vanochtend begonnen met het maken van een moeder desem. Dat duurt acht dagen. Ik zal in dit blog verhalen over hoe dat verder gaat….

Het begin van desem

3 februari 2021